Αρχή για τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και
τα ευρωπαϊκά πολιτικά ιδρύματα

Δωρεές και συνεισφορές

Με βάση την αντληθείσα από την πρακτική εφαρμογή του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1141/2014 (ο «κανονισμός») εμπειρία των τελευταίων ετών, η Αρχή για τα Ευρωπαϊκά Πολιτικά Κόμματα και τα Ευρωπαϊκά Πολιτικά Ιδρύματα («η Αρχή») επιθυμεί να προσφέρει στα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και στα ευρωπαϊκά πολιτικά ιδρύματα μία δέσμη μη εξαντλητικών κατευθυντήριων γραμμών. Οι παρεχόμενες από την Αρχή κατευθυντήριες γραμμές δεν θίγουν τον άμεσα δεσμευτικό χαρακτήρα του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1141/2014. Επιπλέον, οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές θα εξακολουθήσουν να υπόκεινται σε προσαρμογές καθώς αποκτάται συνεχώς νέα εμπειρία και/ή μεταβάλλεται το νομοθετικό πλαίσιο.

Μορφές δωρεών και συνεισφορών

  • Σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 7 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1141/2014, ο ορισμός της «δωρεάς» περιλαμβάνει όχι μόνο τις άμεσες πληρωμές σε μετρητά αλλά και τις έμμεσες πληρωμές, δηλαδή «κάθε άλλη συναλλαγή που συνιστά οικονομικό πλεονέκτημα για το οικείο ευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα, με εξαίρεση τις συνεισφορές των μελών». Σε αυτές μπορεί να περιλαμβάνονται συναλλαγές μεταξύ τρίτων που απαλλάσσουν ένα ευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα ή ευρωπαϊκό πολιτικό ίδρυμα από πληρωμές που διαφορετικά θα έπρεπε να είχε καταβάλει το ευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα ή το ευρωπαϊκό πολιτικό ίδρυμα.
  • Προεξοφλητικά επιτόκια: Σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφοι 7 και 8 του κανονισμού, η προμήθεια αγαθών, η παροχή υπηρεσιών (συμπεριλαμβανομένων των δανείων) ή η εκτέλεση έργων σε τιμή χαμηλότερη της αγοραίας συνιστά δωρεά ή, εάν παρέχεται από μέλος που αναγνωρίζεται ως τέτοιο από τον κανονισμό, συνεισφορά. Εάν και στον βαθμό που αυτό συμβαίνει, εφαρμόζονται οι κανόνες περί κοινοποίησης και περιορισμού σχετικά με τις δωρεές και τις συνεισφορές, όπως ορίζονται ιδίως στο άρθρο 20 του κανονισμού.

  • Ωστόσο, δεν συνιστούν όλες οι εκπτώσεις δωρεές ή συνεισφορές κατά την έννοια του κανονισμού: στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να αξιολογηθεί η έκταση και το εύρος της έκπτωσης. Ειδικότερα, για να καθοριστεί κατά πόσον η προμήθεια αγαθών, η παροχή υπηρεσιών και η εκτέλεση έργων σε μειωμένη τιμή θα πρέπει να χαρακτηριστεί ως δωρεά ή συνεισφορά, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη:

    • κατά πόσον η έκπτωση λειτουργεί προς όφελος, αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο, του ευρωπαϊκού πολιτικού κόμματος ή του ευρωπαϊκού πολιτικού ιδρύματος (το οποίο θα ήταν ενδεικτικό δωρεάς ή συνεισφοράς), ή εάν αντιθέτως ωφελεί με τον ίδιο τρόπο μια ομάδα δυνητικών πελατών που καθορίζονται εκ των προτέρων βάσει αντικειμενικών κριτηρίων (π.χ. έκπτωση που παρέχεται σε όλες τις «ΜΚΟ»),

    • κατά πόσον η έκπτωση αντιβαίνει στις γενικά αναγνωρισμένες αρχές της αγοράς (π.χ. προμήθεια αγαθού ή παροχή υπηρεσίας κάτω του κόστους) (το οποίο θα ήταν ενδεικτικό δωρεάς ή συνεισφοράς).

Διορθωτικά μέτρα

  • Τα διορθωτικά μέτρα δίνουν την ευκαιρία στα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και τα ευρωπαϊκά πολιτικά ιδρύματα να επανορθώσουν ορισμένες περιπτώσεις παραβίασης προτού η Αρχή αποφασίσει να επιβάλει κύρωση και να την κοινοποιήσει.

  • Ωστόσο, τα διορθωτικά μέτρα δεν έχουν σχεδιαστεί ώστε να αφήνουν χωρίς συνέπειες τυχόν μη συμμόρφωση. Συνεπώς, με εξαίρεση τα αμιγώς γραφικά ή αριθμητικά λάθη ή τα ήσσονος σημασίας σφάλματα, τα μέτρα συνιστούν «επανόρθωση της κατάστασης» κατά την έννοια του άρθρου 29 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1141/2014 μόνον εάν, εντός του εύλογου χρονικού διαστήματος που ορίζει η Αρχή στην εκάστοτε περίπτωση:
    • διασφαλίζουν κατά τρόπο αποτελεσματικό την καθυστερημένη συμμόρφωση με την απαίτηση, η οποία θα έπρεπε να είχε ήδη τηρηθεί (αυτό μπορεί να αφορά --ανάλογα με τις περιστάσεις της εκάστοτε περίπτωσης-- την καταβολή ενός ποσού που θα έπρεπε να είχε καταβληθεί ή να είχε ανακτηθεί νωρίτερα), και επιπλέον·
    • εμπεριέχουν ισχυρά και επαληθεύσιμα διαρθρωτικά μέτρα που αποτρέπουν τυχόν μελλοντική επανεμφάνιση παραβιάσεων (αυτό μπορεί να αφορά --ανάλογα με τις περιστάσεις της εκάστοτε περίπτωσης-- εσωτερικά εκπαιδευτικά μέτρα που απευθύνονται στο προσωπικό, καταγγελία των συμβάσεων που προκάλεσαν το ζήτημα της συμμόρφωσης, επικοινωνία με τα συμβαλλόμενα μέρη κ.λπ.).
  • Η εφαρμογή των διορθωτικών μέτρων αποτελεί ζήτημα συνεχούς παρακολούθησης. Ειδικότερα, είναι σημαντικό να υπάρξει συνεπής μελλοντική συμμόρφωση προς μια απαίτηση για την οποία ένα ευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα ή ευρωπαϊκό πολιτικό ίδρυμα είχε ήδη λάβει μία φορά κάποιο διορθωτικό μέτρο. Ως εκ τούτου, το ίδιο ευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα ή ευρωπαϊκό πολιτικό ίδρυμα δεν είναι δυνατόν να προβεί σε «επανόρθωση» μιας παρόμοιας κατάστασης παραβίασης με τα ίδια διορθωτικά μέτρα για δεύτερη φορά. Από ένα ευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα ή ευρωπαϊκό πολιτικό ίδρυμα, το οποίο είχε προηγουμένως την ευκαιρία να προσαρμόσει τις διαδικασίες του σε παρόμοιο ζήτημα συμμόρφωσης χωρίς να υποστεί ακόμη κυρώσεις, αναμένονται ιδιαίτερα ενισχυμένα διορθωτικά μέτρα.

Μεμονωμένες δωρεές

  • Σύμφωνα με το άρθρο 20 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1141/2014, τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και τα ευρωπαϊκά πολιτικά ιδρύματα αναφέρουν αμέσως στην Αρχή «μεμονωμένες δωρεές» που υπερβαίνουν τα 12 000 EUR.

  • Η Αρχή αξιολογεί κατά περίπτωση εάν πολλές πληρωμές από έναν δωρητή μπορούν επίσης να χαρακτηριστούν «μεμονωμένη δωρεά».

    • Αυτό μπορεί να συμβαίνει, ιδίως, όταν υπάρχει εκ των προτέρων συμφωνία με τον δωρητή για μία μόνο δωρεά, αλλά η πληρωμή πραγματοποιήθηκε σε περισσότερες δόσεις.

    • Σε περίπτωση χωριστών αυθόρμητων πληρωμών από τον ίδιο δωρητή, η Αρχή δεν θεωρεί συνήθως τις πληρωμές αυτές «μεμονωμένη δωρεά», για την οποία απαιτείται άμεση κοινοποίηση, όταν τα σωρευτικά ποσά υπερβαίνουν τα 12 000 EUR (με την επιφύλαξη των υποχρεώσεων τακτικής υποβολής εκθέσεων κατά τη διάρκεια της διαδικασίας των ετήσιων λογαριασμών).

Δωρεές — καταλογισμός

  • Δωρεές που ελήφθησαν από ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και ευρωπαϊκά πολιτικά ιδρύματα το έτος N+1, μπορούν να καταλογιστούν από αυτά, μόνο σε πολύ ειδικές περιπτώσεις, στο έτος Ν.
  • Προκειμένου ο εν λόγω καταλογισμός στο έτος Ν να γίνει αποδεκτός από την Αρχή, τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και τα ευρωπαϊκά πολιτικά ιδρύματα πρέπει να προσκομίσουν έγγραφα που να αποδεικνύουν ότι η δέσμευση για την καταβολή της εν λόγω δωρεάς είχε ήδη αναληφθεί από τον δωρητή πριν από το έτος N+ 1 και ότι υπήρχε εκτελεστή συμφωνία ότι η δωρεά θα καταβαλλόταν το έτος Ν.
  • Τα έγγραφα αυτά πρέπει να αποστέλλονται στην Αρχή ήδη από το έτος Ν, ακόμη και αν δεν έχει ληφθεί ακόμη πληρωμή από τον δωρητή, λ.χ. συμφωνία δωρεάς ή οποιαδήποτε συμβατική συμφωνία, μονομερής δέσμευση, εντολή πληρωμής, σχετική κοινοποίηση, για παράδειγμα με επιστολή και/ή ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, τιμολόγιο κ.λπ.

Πραγματικός δωρητής

  • Κατά την αξιολόγηση της νομιμότητας των δωρεών σύμφωνα με το άρθρο 20 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1141/2014, η Αρχή πρέπει να επαληθεύει και να προσδιορίζει την ακριβή ταυτότητα του δωρητή σε περίπτωση που περισσότερα του ενός πρόσωπα ή περισσότερες τη μίας οντότητες συμμετέχουν στη χορήγηση της σχετικής δωρεάς.

  • Αυτό θα μπορούσε να ισχύει, για παράδειγμα, στην περίπτωση που μια νομική οντότητα εντός ενός ομίλου επιχειρήσεων βρίσκεται σε άμεση επαφή με το ευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα ή το ευρωπαϊκό πολιτικό ίδρυμα σχετικά με τη δωρεά, ενώ μια άλλη οντότητα εντός του ίδιου ομίλου επιχειρήσεων πραγματοποιεί τελικά τη σχετική πληρωμή.

  • Σε αυτήν την περίπτωση, η Αρχή θα βασίζεται στην έννοια του «πραγματικού δωρητή», δηλαδή θα αξιολογεί από πού προέρχεται πραγματικά η πληρωμή εντός του οικείου ομίλου επιχειρήσεων. Στο πλαίσιο αυτό, η Αρχή θα λαμβάνει υπόψη, μεταξύ άλλων, τους ακόλουθους παράγοντες:

    • Ποια οντότητα συμμετείχε άμεσα στη δημιουργία της νομικής βάσης για την πληρωμή (π.χ. διαπραγματευόμενη τη συμφωνία χορηγίας);

    • Είχε η οντότητα αυτή το δικαίωμα να ορίσει κατά την κρίση της το περιεχόμενο της συμφωνίας και τους όρους πληρωμής;

    • Ποιος ήταν ο ρόλος και η ευθύνη έτερων συμμετεχουσών οντοτήτων; Ενήργησε απλώς ως πάροχος υπηρεσιών πληρωμών ή είχε ρόλο ευθύνης στη σχετική συμφωνία;
  • Σε κάθε περίπτωση, κανένα από τα πρόσωπα ή τις οντότητες που συμμετέχουν σε διαδικασία δωρεάς (είτε ως έχων την πρωτοβουλία είτε ως πληρωτής) δεν μπορεί να τελεί σε κατάσταση που απαγορεύεται από το άρθρο 20 παράγραφος 5 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1141/2014.

Προέλευση των δωρεών - "Γνωρίστε τον δωρητή σας"

  • Πληρωμές από τρίτες χώρες: Το Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης διευκρίνισε ότι τα κόμματα που έχουν την έδρα τους εκτός της ΕΕ δεν μπορούν να θεωρηθούν πολιτικά κόμματα κατά την έννοια του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1141/2014 διότι δεν απαρτίζονται από πολίτες της Ένωσης (απόφαση της 25ης Νοεμβρίου 2020, στην υπόθεση T-107/19, ACRE κατά Κοινοβουλίου) και, ως εκ τούτου, δεν μπορούν να καταβάλλουν συνεισφορές σε ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα. Το άρθρο 20 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1141/2014 απαγορεύει δωρεές προερχόμενες από δημόσια αρχή, από οντότητες ιδιωτικού δικαίου που εδρεύουν σε τρίτη χώρα ή από άτομα προερχόμενα από τρίτη χώρα.
  • Για να αποφευχθεί η ακούσια αποδοχή των πληρωμών, ιδίως από

    • δημόσιες αρχές και οντότητες επί των οποίων μια τέτοια δημόσια αρχή μπορεί να ασκεί δεσπόζουσα επιρροή (απαγορεύεται από το άρθρο 20 παράγραφος 5 στοιχείο γ) του κανονισμού και υπόκειται σε κυρώσεις σε περίπτωση παράβασης) ή πηγές τρίτων χωρών (απαγορεύεται από το άρθρο 20 παράγραφος 5 στοιχείο δ) του κανονισμού και υπόκειται σε κυρώσεις σε περίπτωση παράβασης), ή

    • πηγές τρίτων χωρών (απαγορεύεται από το άρθρο 20 παράγραφος 5 στοιχείο δ) του κανονισμού και υπόκειται σε κυρώσεις σε περίπτωση παράβασης), τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και τα ευρωπαϊκά πολιτικά ιδρύματα ενθαρρύνονται, πριν από την αποδοχή δωρεάς, να λαμβάνουν αξιόπιστες και ακριβείς πληροφορίες σχετικά με τον δωρητή τους, συμπεριλαμβανομένων ιδίως
    • της χώρας κατοικίας ή έδρας, και,
    • στην περίπτωση νομικών οντοτήτων, από ποιον ελέγχονται οι οντότητες αυτές (π.χ. μέσω εγγράφων σύστασης, καταστατικού κ.λπ.).
  • Οι πληροφορίες αυτές θα πρέπει να αντικατοπτρίζονται στο αντίστοιχο υπόδειγμα υποβολής εκθέσεων της Αρχής και, σε περίπτωση δωρεών που υπερβαίνουν τα 12 000 EUR, στην άμεση γνωστοποίηση.

Υποχρέωση υποβολής εκθέσεων πριν από τις εκλογές

  • Το άρθρο 20 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1141/2014 ορίζει ότι «[...] οι δωρεές τις οποίες λαμβάνουν ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και ευρωπαϊκά πολιτικά ιδρύματα κατά τους έξι μήνες που προηγούνται των εκλογών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ανακοινώνονται σε εβδομαδιαία βάση στην Αρχή εγγράφως και σύμφωνα με την παράγραφο 2».

    • Αυτή η απαίτηση υποβολής εκθέσεων επιτρέπει στην Αρχή να διενεργεί συνεχώς ελέγχους σχετικά με την τήρηση των περιορισμών που επιβάλλονται στις δωρεές βάσει του άρθρου 20 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1141/2014, και να επικαιροποιεί διαρκώς τη δημοσιοποίηση των δωρεών σύμφωνα με το άρθρο 32 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1141/2014.
    • Εξεταζόμενη περίοδος: Οι ευρωπαϊκές εκλογές του 2024 θα διεξαχθούν από τις 6 έως τις 9 Ιουνίου 2024. Αυτό σημαίνει ότι η περίοδος των έξι μηνών που ορίζεται στο άρθρο 20 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1141/2014 ξεκινά την 6η Δεκεμβρίου 2023 και διαρκεί έως και την 5η Ιουνίου 2024.
  • Πρακτικές επιπτώσεις: Η διευρυμένη υποβολή εκθέσεων κατά τη διάρκεια της ανωτέρω περιόδου συνίσταται στην απαίτηση, η οποία ισχύει τόσο για τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα όσο και για τα ευρωπαϊκά πολιτικά ιδρύματα, να κοινοποιούνται στην Αρχή σε εβδομαδιαία βάση όλες τις δωρεές που λαμβάνουν, ανεξάρτητα από τη φύση και την αξία τους.

    • «Δωρεές»: η διευρυμένη απαίτηση υποβολής εκθέσεων ισχύει για όλες τις δωρεές, και όχι μόνο για όσες υπερβαίνουν τα 12 000 EUR. Υπό το πρίσμα του ευρέος ορισμού που περιέχεται στο άρθρο 2 παράγραφος 7 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1141/2014, η Αρχή υπενθυμίζει ότι έχει δημοσιεύσει στον ιστότοπό της ειδικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με το πεδίο εφαρμογής του όρου «δωρεές» (βλ. ανωτέρω).
    • «Ληφθείσες»: Εντός της προαναφερθείσας χρονικής περιόδου, οι δωρεές που λαμβάνονται πρέπει να αναφέρονται στην Αρχή σε εβδομαδιαία βάση. Κατά συνέπεια, τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και τα ευρωπαϊκά πολιτικά ιδρύματα πρέπει να ενημερώνουν την Αρχή, ανεξάρτητα από το εάν οι δωρεές αυτές επιστρέφονται αργότερα στον εντολέα δυνάμει του άρθρου 20 παράγραφος 6 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1141/2014. Επισημαίνεται ότι η εν λόγω έγκαιρη υποβολή εκθέσεων δεν επηρεάζει τη συμπληρωματική απαίτηση από τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και τα ευρωπαϊκά πολιτικά ιδρύματα να ελέγχουν και να επιστρέφουν με δική τους πρωτοβουλία δωρεά της οποίας η αποδοχή δεν θα ήταν σύμφωνη με τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1141/2014, εντός της προθεσμίας των 30 ημερών που ορίζεται στο άρθρο 20 παράγραφος 6 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1141/2014. Εάν οι δωρεές επιστραφούν αργότερα στον εντολέα, η Αρχή πρέπει επίσης να ενημερωθεί σχετικά, ώστε να καταστεί δυνατή η συνεκτίμηση αυτών των πληροφοριών όσον αφορά τους ελέγχους συμμόρφωσης και τη διόρθωση των δημοσιεύσεων στον δικτυακό τόπο της Αρχής.
    • «Σε εβδομαδιαία βάση»: Για να περιοριστεί η διοικητική επιβάρυνση για τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και τα ευρωπαϊκά πολιτικά ιδρύματα, η Αρχή θα θεωρήσει ότι ένα ευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα ή ευρωπαϊκό πολιτικό ίδρυμα δεν έχει λάβει καμία δωρεά σε μια συγκεκριμένη εβδομάδα, εάν η Αρχή δεν λάβει σχετική ανακοίνωση έως την πρώτη εργάσιμη ημέρα της επόμενης εβδομάδας. Αυτό δεν αποκλείει τη δυνατότητα πραγματοποίησης ελέγχων από την Αρχή.
  • Οι παραβάσεις του άρθρου 20 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1141/2014 λόγω μη έγκαιρης γνωστοποίησης δωρεών επισύρουν κυρώσεις δυνάμει του άρθρου 27 παράγραφος 2 στοιχείο α) σημείο iii του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1141/2014, με την επιφύλαξη του άρθρου 29 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 1141/2014.
  • Η Αρχή υπενθυμίζει τις πρόσθετες κατευθυντήριες γραμμές του E-CAP σχετικά με τις προεκλογικές δραστηριότητες, όπως δημοσιεύονται κατωτέρω: https://www.appf.europa.eu/appf/en/guidance/european-campaign-action-plan (ισχύουν μόνο για τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα), συμπεριλαμβανομένης μιας διαρκώς επικαιροποιούμενης δέσμης κατευθυντηρίων γραμμών που βασίζονται στις ερωτήσεις που λαμβάνονται από τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα.